12 Μαρ 2012

Ο επιμένων ελληνικά


Είχα μια κουβέντα τις προάλλες περί ανέμων και υδάτων και αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, το χιλιοειπωμένο "προτιμάτε ελληνικά προϊόντα, στηρίξτε την ελληνική οικονομία". Είναι μια ατάκα τόσο κλισέ και τόσο διαδεδομένη σε όλο το πολιτικό φάσμα (από βαθιά δεξιόστροφη, ξενοφοβική μερίδα μέχρι τον αριστερό εθνικό προστατευτισμό) που την έχω κατατάξει στο απόλυτο τίποτα. Έχω πολλές ακόμα στη συλλογή μου, όπως "είμαι κατά της βίας", "οι καλοί πεθαίνουν νέοι", και άλλα αποικιακά εδώδιμα. Τα κλισέ έναν ρόλο έχουν στη ζωή μας: να ερμηνεύονται κάθε φορά με τον τρόπο που μας βολεύει και ν'αποκτούν το περιεχόμενο που τους δίνουμε. Πλην όμως, όταν κάθεται η μπίλια στην κυρίαρχη ερμηνεία, το πράγμα σπάνια επιδέχεται εναλλακτική προσέγγιση. Όταν δλδ κάποιος δηλώνει εναντίον της βίας, δεν το κάνει επειδή έχει αναλύσει όλες τις μορφές βίας που υπάρχουν (σωματική, κοινωνική, πολιτική, ψυχολογική, κρατική, επαναστατική κλπ) για να καταλήξει στη συλλήβδην απόρριψή τους αλά Μαχάτμα Γκάντι, αλλά συνήθως αναπαράγει την αντιδραστική θέση, βάσει της οποίας νομιμοποιεί εν τοις πράγμασι μία συγκεκριμένη μορφή βίας, φορέας της οποίας είναι συνήθως το κράτος και οι/τα συν αυτώ.

Με τον ίδιο τρόπο, το κλισέ "προτιμάτε ελληνικά προϊόντα" σπάνια αποτελεί προϊόν βαθέος πολιτικού στοχασμού περί οικονομικού προστατευτισμού σε εθνικό ή/και ευρωπαϊκό επίπεδο. Συνήθως προτρέπει στο άδειασμα του κοντινότερου σούπερ-μάρκετ με κριτήρια αποκλειστικά εθνικά. Ποια σοκολάτα παράγεται στην Ελλάδα; Αυτήν και παίρνουμε για να πιάσουμε υψηλό σκορ στο ελληνόμετρο. Αν κάνεις και καμιά ερώτηση παραπάνω στον υπερασπιστή της θέσης αυτής, σου πετάει και μια μεγαλοπρεπή "εθνική αλληλεγγύη" και σε κάνει αλοιφή.

Να τη δεχτώ την αλληλεγγύη, αφού είναι άλλωστε η έννοια που χρειαζόμαστε πιο πολύ απ'οποιαδήποτε άλλη την εποχή αυτή. Ποια αλληλεγγύη όμως, σε ποιους ακριβώς και με ποιους όρους; Αδειάζοντας τα ράφια του σούπερ-μάρκετ με γνώμονα το εθνικό (ουχί ακαθάριστο) προϊόν, σ'αυτόν που σίγουρα δείχνεις αλληλεγγύη είναι στο βιομήχανο που το εκμεταλλεύεται. Ο παραγωγός κι ο εργάτης που δουλεύουν για να το παράγουν συχνά υποαμείβονται και ζουν μονίμως με το σηκωμένο αντίχειρα του ιδιοκτήτη πάνω απ'το κεφάλι τους, με την απειλή ότι αν ζητήσουν πιο αξιοπρεπείς απολαυές ή συνθήκες εργασίας, θα πάει τα κουβαδάκια του σε άλλη παραλία (πρώτα Βουλγαρία, μετά Κίνα και τέλος υποσαχάρεια Αφρική, κατά σειρά εμφανίσεως). Η δική σου συμμετοχή σ'αυτό το παιχνίδι δε, σε τίποτα δεν βοηθάει τον εν λόγω βιομήχανο να δείξει μεγαλοψυχία επειδή αυξάνονται τα κέρδη του με τη δική σου ταπεινή συνεισφορά. Πόσες ελληνικές εταιρίες έχουμε δει να κατανέμουν τα κέρδη στη βασική πηγή της ύπαρξής τους, στον παραγωγό και στον εργάτη; Προσωπικά δεν είχα την τύχη να γνωρίσω εργάτες και παραγωγούς που πλούτισαν επειδή τ'αφεντικά τους έκαναν χρυσές δουλειές. Αντίθετα, έχω δει πολλά αφεντικά, παρά τις κάθε χρόνο αυξημένες πωλήσεις τους εδώ, να φεύγουν ούτως ή άλλως για παραδείσους μακρινούς (ή όχι και τόσο), γιατί δεν είναι ηλίθιοι να πληρώνουν εδώ αξιοπρεπείς μισθούς τη στιγμή που στη Βουλγαρία θα παράγουν με υποπολλαπλάσιο κόστος.

Δεύτερον, το κλισέ "προτιμάτε ελληνικά" γίνεται η κολυμβήθρα του Σιλωάμ για οποιοδήποτε παράπτωμα της εταιρίας ή του προϊόντος. Το ελληνόσημο δλδ είναι ικανό να αντικαταστήσει ελέγχους ποιότητας, τιμών, διανομής, ανταγωνισμού και άλλα πολλά ων ουκ έστιν αριθμός. Με ένα απλό παράδειγμα, δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να προτιμώ την τάδε ελληνική βιομηχανία γάλακτος, όταν έχει βουίξει ο τόπος για τα μεταλλαγμένα που ταϊζει τα ζώα της. Θα μου πεις,η αντίστοιχη ιταλική δεν μπορεί να κάνει το ίδιο; Φυσικά και μπορεί, αλλά ας ορίσουμε το αγοραστικό μας κριτήριο με βάση την ποιότητα, τις τιμές, τις συνθήκες παραγωγής και τελευταία την προέλευση.

Και για να μην παρεξηγηθώ, δεν είμαι καθόλου εναντίον του Έλληνα παραγωγού, αγρότη, εργάτη κλπ. Υπέρ του είμαι, όπως και είμαι υπέρ όλων των άνωθι κατηγοριών πάσας εθνικότητας. Για να δείξω την αλληλεγγύη μου όμως, θα ψωνίσω από τον ίδιο αν μπορώ (βλ. επανάσταση της πατάτας στο Νευροκόπι), από το χωριό αν γίνεται (βλ. υγιείς συνεταιρισμούς), παρακάμπτοντας όχι μόνο τη μάστιγα των μεσαζόντων αλλά και τη μάστιγα των μεγάλων μονάδων παραγωγής που λειτουργούν με όρους ληστρικούς κι εκβιαστικούς, όχι επειδή είναι ελληνικές αλλά παρά το ότι είναι ελληνικές. Γιατί η μεγάλη παραγωγή δεν έχει πατρίδα και το αποδεικνύει περίτρανα σε καθημερινή βάση. Εμείς γιατί έχουμε κολλήσει;