Υποσημειώσεις στις πυρκαγιές

1. Μοναστήρια
Δεν αντέχω ν'ακούω άλλο για μοναστήρια! Κάθε τρεις και λίγο το ίδιο τροπάρι: "η φωτιά πλησιάζει το μοναστήρι", "κάτοικοι της περιοχής και οι πυροσβεστικές δυνάμεις δίνουν μάχη με τις φλόγες για να σώσουν το μοναστήρι" κοκ. Δεν θέλω ούτε να σκέφτομαι - αλλά δυστυχώς το φοβάμαι - ότι οι πυροσβέστες προσπαθούσαν να σώσουν τα μοναστήρια κι άφηναν να καούν σπίτια ή ακόμα χειρότερα δάσος. Τι θα γίνει δηλαδή αν καεί ένα μοναστήρι; Δεν θα έχει λεφτά η εκκλησία να το ξαναχτίσει; Ας τα εκκενώσουν λοιπόν κι ας τ'αφήσουν στο έλεος του θεού τους.
Κι ας μην ξεχνάμε ότι ένα σωρό από τις υποψήφιες για καταπάση εκτάσεις τις διεκδικούν μοναστήρια και η εκκλησία, συχνά βάσει οθωμανικών τίτλων (βλ. και ανάρτηση της cynical για τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς).

2. Οι οθωμανικοί τίτλοι
Είναι όμως οι οθωμανικοί τίτλοι που παρουσιάζουν τα μοναστήρια τίτλοι ιδιοκτησίας; Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (ζωή σ'ελόγου μας) η ιδιοκτησία δεν είχε την έννοια που έχει για εμάς σήμερα. Για την ακρίβεια, ιδιοκτησία δεν υπήρχε: όλες οι γαίες ανήκαν στον Σουλτάνο, κι απλώς αυτός μπορούσε να παραχωρήσει την επικαρπία σε ιδιώτες. Αυτοί οι ιδιώτες όμως δεν είχαν δικαίωμα να μεταβιβάσουν τα δικαιώματά τους στη γη με κανέναν τρόπο (κοινώς: ούτε να τα πουλήσουν μπορούσαν ούτε να τα κληροδοτήσουν στα παιδιά τους). Με μία εξαίρεση: αυτή των βακουφίων (ιδρυμάτων), συνήθως θρησκευτικών. Αυτά μπορούσαν να διατηρήσουν επ'αόριστον τις παραχωρημένες γαίες, με την προϋπόθεση όμως αυτές να συνεχίσουν να εξυπηρετούν τους αρχικούς στόχους του ιδρύματος (π.χ. φιλανθρωπικούς) - άρα και πάλι οι γαίες δεν μπορούσαν να πουληθούν. Όλα αυτά αλλάζουν μόλις το 1858, με σχετικό νόμο - αρκετά μπερδεμένη υπόθεση και ο νόμος αυτός και η εφαρμογή του.
Υπάρχει κι ένα κατατοπιστικότατο σχετικό άρθρο, που βλέπει το ζήτημα κυρίως από τη σκοπιά της μετάβασης από το οθωμανικό στο ελληνικό δικαιϊκό σύστημα.