(G)Reve generale

Grève générale: γενική απεργία χθες στη Γαλλία, με τεράστιες πορείες σε όλη τη χώρα.
Rêve générale: γενικό όνειρο, το σύνθημα που κυριάρχησε σε πλακάτ, πικέτες, αυτοκόλλητα



Παρίσι: η πορεία ξεκινούσε στις 2 μ.μ. στη Βαστίλλη. Ο συνωστισμός ήταν ήδη ασφυκτικός στις εξόδους του μετρό. Μισή ώρα αναμονή για να βγούμε στο φως του ήλιου στην πλατεία της Βαστίλλης.



Η εκκίνηση καθυστέρησε μία ώρα περίπου λόγω του κόσμου. Τα συνδικάτα είχαν υποσχεθεί μεγαλύτερη προσέλευση από τις τεράστιες πορείες του 2006 και μάλλον το πέτυχαν. Κατά τις εκτιμήσεις τους, 300.000 διαδηλωτές στο Παρίσι και 2,5 εκατομμύρια σε όλη τη χώρα, πλημμύρισαν το κέντρο της πόλης και πορεύονταν μέχρι αργά το βράδυ σε ένα κλίμα διεκδικητικό, με ευφάνταστα συνθήματα και μαχητική διάθεση δεκάδων χιλιάδων Γάλλων και ξένων.



Ο Σαρκοζύ ήταν στο επίκεντρο των περισσότερων συνθημάτων, σχολίων και πανό. Στο συγκεκριμένο, παρουσιάζεται ως "Sarkoleon", άμεση αναφορά στον Ναπολέοντα. Σαρκάζεται η επιθυμία του να δημιουργήσει Μουσείο Εθνικής Ιστορίας στην Γαλλία, κατά το πρότυπο προηγούμενων μεγάλων πολιτικών ανδρών της Γαλλίας που συνέδεσαν το όνομά τους με μεγάλα έργα πολιτισμού (βλ. Centre Georges Pompidou, Bibliothèque Nationale Francois Mitterand, Musée du quai Branly επί Chirac). Οι σύγχρονοι ιστορικοί προσάπτουν μεγαλομανία και εθνοκεντρισμό στον Σαρκοζύ γι' αυτό το εγχείρημα.



Το πανίσχυρο "S": Άλλοι διαβάζουν Superman, άλλοι Sarkozy. Φανταστικοί ήρωες.



(T)Sarkozy,ένας δυτικός τσάρος



Και πάλι ο (T)Sarkozy - ενδεικτική η σύγκριση με τη μοναρχία ανά τους αιώνας: "H σαρκοζική δημοκρατία = μια σάπια μοναρχία. 1789-2009, ο ίδιος αγώνας".




Και η πίσω όψη του ίδιου πλακάτ, ακόμα πιο επιθετική: "Νικολά, συνέχισε το τζόκινγκ, σύντομα θα σου χρειαστεί και πάρε με τηλέφωνο, να σου πω πού να βάλεις τις μεταρρυθμίσεις". Πού να τις βάλει, άραγε, αγαπητοί αναγνώστες;



"Προσφορά εργασίας: η Γαλλία ψάχνει πρόεδρο". Οι διαδηλωτές συγκέντρωναν βιογραφικά...




"H Όπερα του Παρισιού απεργεί": ένα από τα εκατοντάδες πανό διαδηλωτών, τη στιγμή που η πορεία κατέληγε στην Όπερα



...και ιδού: διαδηλωτές κατακλύζουν την πλατεία της Όπερας



Σύντομη διακοπή της επαναστατικής δράσης, για έναν καφέ, στη République. Το εντυπωσιακό είναι ότι όλα τα καφέ και τα μαγαζιά παραμένουν ανοιχτά τέτοιες μέρες. Κανείς δε νιώθει ότι απειλείται.



"Να υπερασπιστούμε τη θεατρική παιδεία στα σχολεία".



Το μπλοκ του συνδικάτου SUD, ένα από τα δυναμικότερα και ριζοσπαστικότερα στη Γαλλία. Η ώρα έχει φτάσει οχτώ και η πορεία συνεχίζεται



"Σύντομα, όλοι (θα είμαστε) τρομοκράτες": καταγγελία των νέων αντιτρομοκρατικών νόμων



Συνδικαλιστής του CGT ανεμίζει τη σημαία του συνδικάτου μπροστά από τα ΜΑΤ στην Όπερα. Ισχυρή αλλά διακριτική παρουσία της αστυνομίας (με εξαίρεση την Όπερα όπου κατέληγε η πορεία). Ευτυχώς τα δακρυγόνα δεν είναι παντού κανόνας.

Τα γενικά συνθήματα που κυριάρχησαν, πέρα από τα προσωποκεντρικά, ήταν ενατίον της οικονομικής κρίσης, των τραπεζών, της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, της ανεργίας, των περικοπών...Εντυπωσιακή και συγκινητική ταυτόχρονα η συνύπαρξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, καθηγητών και φοιτητών, μεταναστών και μαθητών. Το μήνυμα ήταν σαφές...

Nuri Bilge Ceylan: η τουρκική μοναξιά

Ξεκαθαρίζω εξαρχής ότι δεν σας προτρέπω να δείτε τους Τρεις πιθήκους (εδώ μερικές πληροφορίες) - και αποποιούμαι κάθε ευθύνης σε περίπτωση ομαδικής αυτοκτονίας κινηματογραφόφιλων! Η ταινία είναι εξαιρετική, αλλά δεν μπορώ να πω ότι διασκέδασα παρακολουθώντας τη. Αν δεν αντέχετε την καταθλιπτική ατμόσφαιρα και τις μακριές σιωπές, καλύτερα αφήστε το...

Δεν είναι ότι γενικά μου αρέσουν οι ταινίες όπου επικρατεί η σιωπή. Το Αυγό (Yumurta), για παράδειγμα, περσινή τουρκική ταινία που η κριτική είχε εκθειάσει, δεν μου άρεσε καθόλου. Μου φαίνεται ότι δεν έλεγε απολύτως τίποτα: ο σκηνοθέτης (Semih Kaplanoğlu) μάλλον νόμιζε ότι έκανε καλλιτεχνική ταινία επειδή οι ήρωες δεν μιλούσαν και φαίνονταν να αντιμετωπίζουν «αδιέξοδα»... Α, κι επειδή έκανε ζουμ στο ποτήρι με το τσάι, για να ακούσουμε τον πρωταγωνιστή να το αναδεύει αργά αργά... Δεν θεωρώ λοιπόν ότι μουντάδα, κατάθλιψη και σιωπή εγγυώνται υψηλού επιπέδου ταινία.

Ωστόσο, στους Τρεις πιθήκους (Üç maymun) του Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν η σιωπή λέει κάτι. Οι τρεις βασικοί χαρακτήρες της ταινίας (πατέρας, μητέρα, γιος) ελάχιστα μιλάνε μεταξύ τους. Δεν μοιράζονται τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους ούτε σχετικά με το νεκρό τέταρτο μέλος της οικογένειας. Ακόμα κι όταν αναλαμβάνουν (ή προσπαθούν να αναλάβουν) πρωτοβουλίες για το κοινό τους συμφέρον ή για τη σωτηρία ενός άλλου μέλους της οικογένειας, αυτό γίνεται σιωπηρά: τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας δεν ενημερώνονται καν. Ενώ τα εκάστοτε προβλήματα της οικογένειας αφορούν και τα τρία μέλη της, δεν μοιράζονται την αγωνία τους: ο καθένας μόνος του υπομένει το βάρος του προβλήματος και μόνος του επιχειρεί να το λύσει.

Ο Τούρκος κριτικός κινηματογράφου (και λογοτέχνης και πολλά άλλα) Fatih Özgüven σωστά παρατηρεί (εδώ το άρθρο του) ότι το θέμα και οι χαρακτήρες των Τριών πιθήκων έχουν κάτι το οικουμενικό. Πέρα από αυτό όμως, όπως επίσης παρατηρεί, η ταινία δίνει με υπέροχο τρόπο την «εσωτερικευμένη μοναξιά» της Τουρκίας.

Η τουρκική οικογένεια χαρακτηρίζεται πραγματικά από μια ουσιαστική μοναξιά των μελών της, τα οποία, όπως στην ταινία, όσο κι αν συνδέονται από ισχυρούς δεσμούς αλληλεγγύης, αποφεύγουν να επικοινωνούν. Τα συναισθήματα, θετικά ή αρνητικά, οποιοδήποτε πρόβλημα ή σύμπλεγμα, δεν εκφράζεται καθόλου εύκολα από τους Τούρκους στις οικογένειές τους (ούτε και στους φίλους τους). Σίγουρα αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Τουρκία, αλλά η περίπτωσή της είναι αναμφίβολα χαρακτηριστική κι η μοναξιά των Τούρκων εμφανής.

Ένα άλλο στοιχείο που προβάλλει η ταινία κι είναι χαρακτηριστικό της Τουρκίας είναι αυτό της εσωτερικευμένης αισθησης της ιεραρχίας, τόσο μέσα στην οικογένεια όσο και στην κοινωνία. Αυτή (τουλάχιστον στις αστικές οικογένειες) δεν εκφράζεται συνήθως με τη δεσποτική συμπεριφορά ενός πατέρα-αφέντη, αλλά με τον (μέχρι υπερβολής) σεβασμό στους μεγαλύτερους, στους πιο μορφωμένους ή στους πιο πλούσιους. Ο κύκλος που κάνει η ταινία είναι εξαιρετικός: στην αρχή της ταινίας ο πατέρας αναλαμβάνει την ευθύνη για κάτι που δεν έκανε και πηγαίνει στη φυλακή στη θέση του αφεντικού του, που σκότωσε έναν πεζό με το αυτοκίνητό του. Στο τέλος της ταινίας, προτείνει την ίδια διευθέτηση (με το ίδιο επιχείρημα της οικονομικής εξασφάλισης) σε κάποιον που βρίσκεται σε χειρότερη οικονομική κατάσταση από τον ίδιο και μπορεί να θεωρηθεί κοινωνικά κατώτερος.

Πάντως πραγματικά η ταινία δεν εντάσσεται σε κάποιον κοινωνικό ρεαλισμό και δίνει μια οικουμενική διάσταση στο θέμα της. Αν η μοναξιά και η αίσθηση της ιεραρχίας, αιτίες μιας βαθιάς κατάθλιψης στην τουρκική κοινωνία, προκαλούν ένα αίσθημα ασφυξίας σ’όποιον έχει ζήσει σ’αυτή τη χώρα, όταν γίνονται τέχνη το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό. Αυτό φαινόταν και στις προηγούμενες ταινίες του Τζεϊλάν (μερικές από τις γνωστότερες: Mayıs Sıkıntısı, Uzak / Μακριά και İklimler / Κλίματα αγάπης). Απαντάται επίσης στην τουρκική λογοτεχνία, για παράδειγμα στο έργο του Oğuz Atay (εδώ μερικές πληροφορίες στα αγγλικά), που δυστυχώς δεν έχει μεταφραστεί σε καμία ξένη γλώσσα. Αν τέχνη είναι να παίρνεις το ειδικό και να το μετουσιώνεις σε οικουμενικό, τότε σίγουρα αυτοί οι δύο Τούρκοι είναι σπουδαίοι καλλιτέχνες.

Για την ταινία Τρεις πίθηκοι ο Τζεϊλάν (εδώ κάποιες πληροφορίες γι'αυτόν στα αγγλικά) έλαβε το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ των Κανών το 2008. Όταν παρέλεβε το βραβείο, το αφιέρωσε στη "μόνη και όμορφη χώρα" του. Ο Τζεϊλάν είναι επίσης και φωτογράφος - μπορείτε να δείτε τις φωτογραφίες του στην ιστοσελίδα του.